روسیه ؛بزرگترین بازنده احتمالی در توافق هسته ای ایران
همانگونه که ایران و شش قدرت جهانی به سوی مستحکم ساختن توافقی قدم میگذارندکه برنامه هسته ای ایران را در عوض کاهش تحریم ها محدود می کند خود فرصتی مطلوب برای غربیها است. ایالات متحده و همکاران اروپایش با بازگرداندن ایران به اغوش اقتصاد جهانی ،اتحاد ساختگی بین ایران و روسیه را که در بلند پروازی های هژمونیک مسکو حاکم است قطع میکندرقابت بین مسکو و تهران به کاهش نفوذ روسیه در خاورمیانه، ظهور ایران و حتی حفظ منافع بعدی اروپا میانجامد؛ زیرا ایران به دنبال جایگزینیهای برای گاز روسیه است.،
ایران و روسیه تاریخ پیچیده را که بر خاسته از پیشنه امپریالیستی هر دو کشور است دارا هستند. در حقیقت در طی دو قرن گذشته ایران بیشتر اراضی اش را به روسیه بیش از هر کشور دیگری واگذار کرده است. پس از جنگ دوم جهانی اتحاد شوروی ثبات جنبش های جدایی طلب را بر هم زده و انها را به جدایی از استان اذربایجان تشویق کرد همانگونه که اکنون اکراین انجام میکند ایران نیز در دهه 1980 مجاهدین افغان را در نبرد علیه شوروی حمایت میکرد.
ائتلاف اخیر ایران و روسیه بیشتر به یک ازدواج مصلحتی شبیه است تا به یک همکاری واقعی. روسیه، ایران را به عنوان جاپای زئوپلتیک در خلیج فارس دارای منابع غنی انرزی به کار میگیرد و انگتش در چشمان متحدان ایالات متحده در منطقه فرو میکند. در عوض ایران از ، قدرت وتو روسیها در گرده همایی های بین الماللی مانند سازمان ملل حداکثر استفاده را میبرد.
ایران کشوری است که با غرب در زمینه های مانند انرژی ، تجارت و تولید قدرت هسته ای صلح امیز در گیر است و دیگر روسیه را حافظ منافع خود نمیبیند.اینکه ایران با غرب روابطی اسیب دیده و گزنده دارد که ایران را به سوی ایجاد روابط سیاسی و تجاری و نظامی با روسیه سوق میدهد یک حقیقت است اما د ربهترین حالت روابط مذکور هنوز هم شکننده اند.
شرکت های روسی موافقتنامه های را با ایران به امضا رسانده اند که کشش زیادی به بازارهای ایران در بخشهای بحث برانگیزی مانند انرژی و قدرت هسته ای نداشته است.راکتور هسته ای بوشهر که ساخت روسیه است مبتلا به تاخیرات و بلالا رفتن بی رویه هزینه ها شده است.در طی سال گذشته شرکتهای روسی در به امضا رساندن تمام انواع موافقنامه های بلند مدت در هوانوردی،کشتیرانی تجار ی و تجارت بازرگانی بدون ترس از اینکه توسط شرکتهای برتر غربی به عنوان توافقی هسته ای کنار گذاشته شوند از خود سرعت نشان داده اند.
روسیه و ایران در انرژی بیش از سایر حوزه های که از اهمیت استراتژیک برخورارند منافع رقابتی دارند. اگر ایران میتواند که نفت خود را بدون مانع توسط تحریم ها بفروشد منتهی به فشاری نزولی در قیمت های جهانی نفت میشود و عامل اصلی روسیه را اسیب میرساند.
علاوه بر اینها ایران جایگاه دومین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد که در نهایت در رقابت با روسیه تقاضای اروپا را براورده میکند.در طی این سالها روسیه تقریبا 40 در صد از واردات گاز اروپا را تامین کرده است اما استفاده مسکو از انرژ ی به عنوان سلاح و سیاست خارجی رو به فزون جنگ طلبش باعث تقویت اتحادیه اروپا شده تا مصمم به پیگیری تنوع انرژی باشند.
اینک استراتژی گازی اتحادیه اروپا شامل تعداد زیادی راه حل میباشد من جمله تحویل گاز از خط لوله ای اذربایجان و حتی دورتر تا ترکمنستان است.ذخایر وسیع و مجاور ایران به چالشگری احتمالی برای بازارهای اروپایی میماند اما ایران با توجه به فقدان تاسیسات خط لوله و سالها تحریم هرگز ظرفیت پذیرفتن این فرصت را نداشته است.ایران در عوض عمدتا تحویل گاز را به همسایگان نزذیک تر خود مانند ترکیه، ارمنستان و اذربایجان انتخاب کرده است.
اخیرا مذاکراتی مجددا در مورد ساخت خط لوله فارسی برای تامین گاز اروپا از ترکیه اشکار شده است. لیکن خوشیبینی برای راه حل های مقطی باید تعدیل شوند. خط لوله هاف پروژههای هزیه برداری هستند که ده ها سال برای ساخت ان زمان میبرد و نیاز به ترکیب مطلوبی از منافع تجاری، ارداه سیاسی و سرمایه های تقریبا زیادی دارد. ایران مجبور میشود که روابط سر د خود را با ترکیه که عامل تیره کننده این روابط جنگ در سوریه است بهبود بخشد. ایران همچنین مجبور خواهد بود که شرایط الزام اوری را به کنسرسیوم سرمایه گذاری که در اغاز از پذیرش ایران به عنوان ریسک اکراه دارند پیشنهاد دهد.
برنامه های ایران برای صادرات دوره ای گاز طبیعی مایع که تا به امروز توسط تحریم هاکنونی به تاخیر افتاده اند نیز احتمال بازگشت ان وجود دارد.در حالیکه این پروژه ممکن است کمتر به توافقات سیاسی به جای خط لوله فارسی متکی باشد اما نیاز برای فناوری و سرمایه گذاری ضروری خواهد بود.
اگر ایران به شرایط توافق هسته ای خود وفادار باشد به احتمال زیاد چنین حمایت های را از غرب دریافت میکند به جای اینکه از روسیه که در تنگنای مضیقه مالی است کمک دریافت کند.
توافق قرب الوقوع بین ایران و شش قدرت جهانی ظرفیت این را دارد که برای روسیه خسارتی دام گونه باشد .غرب باید فرصت را مغتنم شمرده و ایران را ترغیب نماید تا خود را از محور اقتصادی روسیه کنار بکشد.
میدان دادن به رقابت اقتصادی میان دو دو رقیب تاریخی در نهایت منجر به کاهش همکاری های سیاسی میان طرفین میشود. در اینده دور، این توافق منتهی به کسب توفق استراتژیک برای ایا لات متحده و اروپا میشود.